प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना (पीएम-किसान) ही केंद्र सरकारची महत्त्वाकांक्षी योजना आहे, जी देशातील लहान आणि अल्पभूधारक शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत प्रदान करते. या योजनेअंतर्गत, पात्र शेतकरी कुटुंबांना वार्षिक ₹6,000 ची आर्थिक मदत तीन समान हप्त्यांमध्ये (प्रत्येकी ₹2,000) थेट त्यांच्या बँक खात्यात जमा केली जाते. फेब्रुवारी 2025 मध्ये या योजनेचा 19 वा हप्ता जारी होण्याची अपेक्षा आहे, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतीशी संबंधित खर्चांसाठी मदत मिळेल.
पीएम-किसान योजनेचा इतिहास
पीएम-किसान योजना 2019 मध्ये सुरू करण्यात आली, ज्याचा उद्देश देशातील लहान आणि अल्पभूधारक शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे हा होता. या योजनेद्वारे, शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतीशी संबंधित खर्च, बी-बियाणे, खते, कीडनाशके आणि इतर आवश्यक वस्तू खरेदी करण्यासाठी मदत मिळते. यामुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढविण्यास आणि त्यांच्या जीवनमानात सुधारणा करण्यास मदत होते.
लाभार्थीची स्थिती कशी तपासायची:
वर नमूद केल्याप्रमाणे, भारत सरकार दरवर्षी किमान ६००० रुपये उत्पन्न आधार रक्कम तीन हप्त्यांमध्ये वितरित करते. जर कोणत्याही सूचीबद्ध शेतकऱ्याला निर्धारित वेळेनुसार रक्कम मिळाली नसेल, तर ते पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजनेत त्यांची स्थिती ऑनलाइन तपासू शकतात.
योजनेची वैशिष्ट्ये
- आर्थिक मदत: पात्र शेतकरी कुटुंबांना वार्षिक ₹6,000 ची आर्थिक मदत तीन हप्त्यांमध्ये दिली जाते.
- थेट लाभ हस्तांतरण (DBT): ही रक्कम थेट शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात जमा केली जाते, ज्यामुळे मध्यस्थांची गरज नाहीशी होते आणि पारदर्शकता वाढते.
- पात्रता: सर्व लहान आणि अल्पभूधारक शेतकरी कुटुंबे, ज्यांच्याकडे निश्चित प्रमाणात जमीन आहे, ते या योजनेसाठी पात्र आहेत.
पात्रता निकष
पीएम-किसान योजनेचा लाभ घेण्यासाठी, शेतकऱ्यांनी खालील पात्रता निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
- जमीन धारणा: शेतकऱ्यांकडे त्यांच्या नावावर जमीन असावी.
- कुटुंबाची व्याख्या: पती, पत्नी आणि अल्पवयीन मुले यांचा समावेश कुटुंबात होतो.
- अपात्रता: केंद्र किंवा राज्य सरकारचे कर्मचारी, सेवानिवृत्त अधिकारी, आयकरदाता, डॉक्टर, वकील, अभियंते आणि इतर व्यावसायिक या योजनेसाठी पात्र नाहीत.
अर्ज प्रक्रिया
पीएम-किसान योजनेसाठी अर्ज करण्यासाठी, शेतकऱ्यांनी खालील प्रक्रिया अनुसरावी:
- नोंदणी: शेतकऱ्यांनी त्यांच्या स्थानिक कॉमन सर्व्हिस सेंटर (CSC) किंवा पीएम-किसानच्या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन नोंदणी करावी.
- आवश्यक कागदपत्रे: आधार कार्ड, बँक खाते तपशील, जमीन मालकीचे दस्तऐवज आणि इतर आवश्यक कागदपत्रे सादर करावी.
- फॉर्म भरना: सर्व आवश्यक माहिती भरून, कागदपत्रे अपलोड करून फॉर्म सबमिट करावा.
- सत्यापन: स्थानिक अधिकारी अर्जाची तपासणी करतील आणि पात्रता निश्चित करतील.
- निधी हस्तांतरण: सत्यापनानंतर, शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात निधी जमा केला जाईल.
लाभार्थी स्थिती तपासणे
शेतकरी त्यांच्या अर्जाची स्थिती आणि हप्त्यांच्या रकमेची माहिती पीएम-किसानच्या अधिकृत वेबसाइटवर तपासू शकतात:
- वेबसाइटला भेट द्या: pmkisan.gov.in
- ‘लाभार्थी स्थिती’ वर क्लिक करा: मुख्य पृष्ठावर ‘लाभार्थी स्थिती’ (Beneficiary Status) या पर्यायावर क्लिक करा.
- माहिती प्रविष्ट करा: आपला आधार क्रमांक, बँक खाते क्रमांक किंवा मोबाइल क्रमांक प्रविष्ट करा.
- डेटा मिळवा: ‘डेटा मिळवा’ (Get Data) बटणावर क्लिक करा आणि आपल्या अर्जाची स्थिती तपासा.
ई-केवायसी (e-KYC) प्रक्रिया
पीएम-किसान योजनेचा लाभ सतत मिळवण्यासाठी, शेतकऱ्यांनी ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
- वेबसाइटला भेट द्या: pmkisan.gov.in
- ‘ई-केवायसी’ वर क्लिक करा: मुख्य पृष्ठावर ‘ई-केवायसी’ (e-KYC) या पर्यायावर क्लिक करा.
- आधार क्रमांक प्रविष्ट करा: आपला आधार क्रमांक आणि कॅप्चा कोड प्रविष्ट करा.
- ओटीपी सत्यापन: आपल्या आधारशी लिंक केलेल्या मोबाइल क्रमांकावर प्राप्त ओटीपी प्रविष्ट करा.
- प्रक्रिया पूर्ण करा: सत्यापन यशस्वी झाल्यानंतर, ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण होईल.